|
|
|
Historia terenu |
|
|
HISTORIA
REGULACJI I MELIORACJI |
|
Pierwotnie ujściowy odcinek Warty miał charakter delty śródlądowej.
Powierzchnię całej doliny rzecznej pokrywały rozległe mokradła
porośnięte lasem łęgowym. Brak było głównego koryta Warty na odcinku
Kostrzyn - Gorzów Wlkp., a bardzo liczne odnogi często zmieniały
swój bieg. Obszar ten znajdował się pod silnym wpływem wód Warty i
Odry, które systematycznie zalewały go w czasie wysokich stanów wód.
Do roku 1773 dokonano jedynie niewielkich zmian stanu naturalnego.
Ograniczały się one do wybudowania pojedynczych kanałów i rowów
melioracyjnych, regulujących odpływ wody z zabagnionego terenu na
peryferiach obszaru przyujściowego, tam gdzie istniało osadnictwo.
Zasadnicze zmiany hydrograficzne w dolinie Warty nastąpiły w końcu
XVIII wieku, za czasów panowania Fryderyka Wielkiego, podczas prac
regulacyjnych związanych z przygotowaniem drogi wodnej Wisła - Odra.
Działania te podjęto w celu przyspieszenia spływu wód oraz
zabezpieczenia części doliny przed zalewaniem. Projekt regulacji
rzeki wykonał w 1765 r. I. J. Petri. Prace zaczęto na wielka skalę w
1767 r. Polegały one na:
-
obwałowaniu Warty od północy;
-
zmeliorowaniu całej doliny
-
wykopaniu w roku 1788
kilkunastokilometrowego Kanału Fryderyka Wilhelma, stanowiącego do
dziś ujściowy odcinek rzeki;
-
zatarasowaniu starego ujścia rzeki
znajdującego się w okolicach dzisiejszego Chyrzyna;
-
usypaniu lewobrzeżnego wału Warty
między Słońskiem a Kostrzynem w l. 1828-1832;
-
doprowadzeniu w roku 1842 wału
lewobrzeżnego do Słońska i połączeniu go z wałem rzeki Postomii;
-
wybudowaniu na początku XX w. szeregu
pompowni odwadniające powstałe poldery.
|
|
W wyniku tych działań odcięto duże
obszary w dolinie, od silnego wpływu wód Warty i Odry i
przekształcono je w tereny rolnicze- –przeważnie pastwiska i łąki. Na lewym brzegu Warty utworzono między Kostrzynem
a Słońskiem
zbiornik retencyjny o powierzchni ok. 51 km². Ponieważ
prowadzone prace melioracyjne w najmniejszym stopniu dotknęły rejonu
zbiornika, zachował on system hydrograficzny najbardziej zbliżony do
naturalnego, co podnosi jego wartość przyrodniczą.
Inwestycje te zakończyły zasadniczy etap prac melioracyjnych na
przyujściowym obszarze Warty.
|
|
OSADNICTWO W
DOLINIE WARTY
|
|
Do drugiej połowy XVIII w.
obszar doliny Warty pozostawał prawie nie zaludniony. Osadnictwo
skupiało się na obrzeżach rozległych moczarów. Plan skolonizowania
tego terenu powstawał równolegle z trwającymi pracami regulacyjno –
melioracyjnymi. Inicjatorem akcji kolonizacyjnej był Fryderyk Wielki, a wykonawcą planu F. B. Brenkenhoff.
Zasiedlania trwały od
1767 r. do 1782 r.
Lokowani tu osadnicy nazywani byli Olendrami. Otrzymywali oni szeroka pomoc: drewno do budowy domów, zwolnienie z podatków na
kilka lat, zwolnienie z obowiązku służby wojskowej dla osadników i
ich dzieci. W zamian mieli prowadzić dalsze prace melioracyjne,
polegające na naprawie wałów przeciwpowodziowych, kopaniu rowów
melioracyjnych, karczowaniu olch, prowadzeniu gospodarki łąkowo-
pastwiskowej. Życie osadników nie było łatwe. Często brakowało jedzenia zarówno dla ludzi jak i dla zwierząt. Jedno z podań mówi, że
był to jeden z powodów, dla których chłopi poprosili Fryderyka o
pozwolenie na emigrację do Ameryki. Na to oburzony władca miał ponoć
odpowiedzieć „Ja wam Nową Amerykę i wolność dam nad Wartą”.
Powstającym wsiom nadawano egzotycznie brzmiące nazwy: Nowy Jork,
Pensylwania, Sumatra. Dopiero po roku 1945 Komisja Nazewnictwa
zmieniła te nazwy na polsko brzmiące.
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
Zabytki |
|
|
Teren Parku Narodowego „Ujście Warty” to obszar niezamieszkały.
Szeroka dolina rzeki Warty, przez wiele lat pozostawała bagnistym i
niedostępnym dla człowieka obszarem. Jednocześnie rozlewiska były
swoistym „murem” chroniącym przed nieprzyjacielem, dostarczały
pokarmu dla osiedlających się na pobliskich terenach ludzi. Tam też
do dziś zostały po dawnych mieszkańcach liczne ślady- obecnie często
uznawane za zabytki.
|
|
CO
WARTO ZOBACZYĆ W POBLIŻU PARKU NARODOWEGO „UJŚCIE WARTY"? |
| |
-
 Ruiny
miasta- twierdzy Kostrzyn. Nazywane są też „kostrzyńskimi
Pompejami”. Do chwili obecnej oglądać można układ urbanistyczny
miasta z czytelnymi granicami placów i przebiegiem ulic. Na
terenie miasta zachowane są ruiny kościoła farnego p.w.
Najświętszej Marii Panny i zamku. Częściowo zachowana jest
natomiast twierdza. Obejrzeć można: bastiony „Król”,
„Brandenburgia”, „Filip”, fragmenty murów kurtynowych, rawelin
„August Wilhelm”, bramy: Berlińską i Chyżańską.
-
Twierdza pierścieniowa. Tworzą ją forty wybudowane wokół
Twierdzy Starego Miasta Kostrzyna. Po polskiej stronie jest ich 3:
Żabice, Czarnów i Sarbinowo. Największym i najefektowniejszym z
nich jest fort w pobliżu wsi Sarbinowo.
-
Zespół pałacowo- folwarczno- parkowy w Dąbroszynie.
Pałac.
Zbudowany został w latach 1680-1690. Pierwotnie barokowy, obecnie
neogotycki. Wewnątrz zachowały się zabytkowe gipsowe sztukaterie,
kominki, monochromatyczna boazeria. Aktualnie obiekt znajduje się
w remoncie.
Folwark. Liczne zabudowania folwarku wznoszono od pocz. XVII
do pocz. XX w.
Park pałacowy. Podzielony droga prowadzącą z Kostrzyna do
Gorzowa, na Park Dolny i Park Górny. W Parku Dolnym zachowały się
rzeźby, drzewa pomnikowe, wśród których na szczególna uwagę
zasługuje miłorząb japoński. W Parku Górnym znajduje się Pawilon
Cecylii. Całość tworzy park krajobrazowy.
|
|
|
-
Kościół p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej w Słońsku.
Budowę tego kościoła zakończono w latach 1520-1522. Była to
świątynia zakonu Joannitów. Wewnątrz zachowane jest ciekawe
zabytkowe wyposażenie, m.in.: renesansowy ołtarz główny, barokowa
ambona i barokowa chrzcielnica.
|
|
|
|
|
-
Zabudowa mieszkalna i gospodarcza wsi Jamno, Głuchowo i
Kłopotowo. Wsie te powstały w XVIII w. podczas prac
regulacyjnych i melioracyjnych prowadzonych w dolinie Warty. Do
dziś można tu oglądać budynki o konstrukcji szachulcowej, typowe
dla regionu.
|
|
|
| |
|
|
